Projekat i izložba ID: IDEOLOGIJA DIZAJNA

  • kuda.
  • kuda.
  • kuda.
  • kuda.

Izložba ID: Ideologija dizajna

kustosi i produkcija izložbe: kuda.org

23. oktobar – 23. novembar, 2009.

Muzej savremene umetnosti Vojvodine, Dunavska 37, Novi Sad

Na koji način su prakse dizajna percipirane danas i na koji način je moguće pratiti njihov krucijalni razvoj poslednjih decenija XX veka, te njihove veze sa umetničkim praksama i kritičkim diskursima? Planiranje za masovnu proizvodnju, grafički dizajn, industrijsko oblikovanje, dizajn okoline, advertising, dizajn enterijera, modni dizajn, itd. su samo neke od determinanti ove kompleksne discipline kulture.

Bilo da se istražuje njegov razvoj u socijalističkom ili kapitalističkom društvenom uređenju, dizajn se uvek nalazi u uskoj i dinamičnoj vezi sa ekonomskim i proizvodnim osnovama društva, gradeći različite i/ili specifične odnose čoveka prema materijalnoj kulturi. Predmet istraživanja i izložbe Ideologija dizajna su teorije i prakse (industrijskog i grafičkog) dizajna nastale u gotovo pola veka postojanja socijalističke Jugoslavije, te njihov širi društveni i ideološki kontekst. Dizajn predstavlja pregnantnu i visoko-interdisciplinarnu oblast koja u sebe uključuje domete iz kulture, nauke, arhitekture, tehnologije i umetničke prakse, a samim tim predstavlja plodno tle za sociološko-filozofske rasprave o tehnologiji i tržištu, o društvenoj i političko-ekonomskoj dinamici i procesu rada. Poseban akcenat projekta postavljen je na diskusije i prakse vođene u vreme socijalističke Jugoslavije koje su pokušavale da definišu: ulogu dizajna u (ne)-tržišnoj socijalističkoj ekonomiji, njegov funkcionalizam i uslovljenost tržištem ili pak društvenu angažovanost, te ulogu dizajna u oblikovanju novog odnosa čoveka prema materijalnim stvarima, novog načina života u težnji ka uspostavljanju besklasne ljudske zajednice. Razvijajući progresivne, kritičke i kontradiktorne prozicije, dizajn je istovremeno predstavljao simbol posleratne obnove zemlje pod okriljem procesa industrijalizacije i oslobođenje čoveka od materijalne oskudice, ali kroz naredne decenije sve je više igrao jednu od glavnih uloga u izgradnji socijalističkog tržišnog društva.

Istraživanje, izložba i publikacije Ideologija dizajna se bave kontekstualizacijom kontradiktornih procesa kojim su se različite ideologije prelamale kroz teoriju i prakse dizajna i paralelno, način na koji su različite ideologije dizajna i vizuelnih identiteta kreirane u prvom posleratnom periodu formiranja Jugoslavije, zatim tokom burnih 1960-ih i 1970-ih godina, do samog prestanka postojanja ove zajednice. Takođe, ovim projektom se preispituje mogućnost kreiranja odnosa između kritičkih istorijskih praksi dizajna i savremenog dizajna, koji sve više potpada u isključivo komercijalni aspekt kreativnih industrija, koje prelomljene kroz ideološku prizmu neoliberalnog kapitalizma održavaju eksploatatorski odnos prema kreativnosti i kreativcima. U tom smislu nameće se pitanje: Da li je danas moguće posmatrati i praktikovati prakse dizajna van dominantnih funkcionalističkih principa i tržišnog diktata proizvodnje i potrošnje, te razvijati njihovu angažovanu dimenziju u kreiranju čovečnijih društvenih odnosa, odnosno, da li je moguće u doba „tranzicije“ sprovesti politizaciju praksi dizajna?

Ideologija dizajna sadrži nekoliko celina, gde se najpre ističe didaktička izložba u okviru koje su predstavljeni:

- dokumentarni video zapisi – intervjui – sa nekim od najznačajnijih protagonista jugoslovenske teorije i prakse dizajna i istorije i kritike umetnosti, među kojima su: Jerko Denegri i Branko Vučićević iz Beograda, Matko Meštrović i Fedor Kritovac iz Zagreba, Stane Bernik iz Ljubljane i Branislav Dobanovački iz Novog Sada. U seriju intervjua realizovanih za Ideologiju dizajna priključen je razgovor sa zagrebačkim dizajnerom Ivanom Piceljom povodom godišnjice Helvetice, koji su realizovali Dragan Mileusnić i Željko Serdarević, dizajnerski par iz Zagreba.

- u zajedničkoj produkciji, zagrebački grafički dizajner Dejan Kršić i Centar_kuda.org u okviru izložbe predstavljaju subjektivni timeline praksi industrijskog i grafičkog dizajna, te institucionalnih i alternativnih okvira praksi dizajna u odnosu na paradigmatična društvena, politička i ekonomska zbivanja u socijalističkoj Jugoslaviji.

- prostorne intervencije dva umetnička i dizajnerska kolektiva – Metahaven iz Holandije i Société Réaliste iz Francuske.

- „Total design“ izložbe upotpunjuje mobilni i modularni nameštaj – „Z“ blokovi – izrađen po projektu NAO – Normal Architecture Office i arhitekte Srđana Jovanovića Weissa iz Filadelfije, SAD.

- radionice i edukativno-kolaborativni programi, koje realizuju dve novosadske inicijative dizajnera mlađe generacije – Open Design Studio i A3.Format projekat.

- javne diskusije i prezentacije koje će biti organizovane tokom mesec dana trajanja izložbe, a u okviru kojih ćete imati priliku da razgovarate sa značajnim protagonistima savremene teorije i prakse dizajna, kao što je teoretičar dizajna iz Zagreba – Feđa Vukić, dizajner i publicista iz Zagreba – Dejan Kršić i Borut Vild – dizajner iz Beograda. Datumi održavanja predavanja i razgovora će biti naknadno objavljeni.

- dvojezični zbornik tekstova - diskurzivnu platformu projekta upotpunjuje dvojezični zbornik tekstova koji sadrži 13 eseja dajući teorijski uvid u temu projekta, u izdanju izdavačke kuće Autonomedia iz Njujorka. Među autorima eseja nalaze se: Žan Bodrijar, Igor Čubarov, Branislav Dimitrijević, intervju sa Jerkom Denegrijem, Hal Foster, Dejan Kršić, Nenad Malešević, Metahaven, Borislav Mikulić, Barbara Predan, Žak Rancijer, Feđa Vukić i kolektiv WHW, urednica: Branka Ćurčić, ISBN 978-1-57027-209-7, dizajn zbornika: Peter Gregson Studio, Novi Sad

Dizajn plakata za izložbu i projekat Ideologija dizajna u ćiriličnoj i latiničnoj verziji je radio Filip Bojović, kreativni direktor Fajn Hajp, Novi Sad. Za izradu plakata korišćen je font Neoplanta BG, koji je 1988. godine izradio dizajner i tipografer iz Beograda - Stjepan Fileki. Tip fonta je dostupan za slobodno korišćenje na sajtu www.tipometar.org

ID: Ideologija dizajna je integralni deo dugoročnog istraživačkog projekta pod nazivom Umetnost uvek ima posledice, u okviru kojeg sarađuju 4 organizacije: Što, kako i za koga/WHW iz Hrvatske, tranzit.hu iz Mađarske, Muzej Sztuki iz Poljske i Centar_kuda.org iz Srbije, u periodu od 2008 – 2010. godine. Projekat je posvećen kreiranju i distribuiranju novih saznanja i znanja o paradigmatskim društveno angažovanim praksama umetnosti i dizajna u regionu i u Istočnoj Evropi, uključujući njihov odnos prema širem evropskom kontekstu tokom prošlosti i danas. Takođe, izložba je deo projekta Individualne utopije sada i nekada koji se realizuje u saradnji sa SCCA/pro.ba iz Bosne i Hercegovine i T.I.C.A. iz Albanije.

Podrška projektu: Culture 2007-2013, Evropska komisija Swiss Cultural Programme in the Western Balkans ERSTE Stiftung Ministarstvo kulture Republike Srbije Sekretarijat za kulturu Pokrajine Vojvodine KDS, Novi Sad

www.kuda.org/sr/id www.artalways.org www.pro.ba/bs/utopije