"Žilnik Unleashed" 1&2, Prezentacija rada Želimira Žilnika (2003)
Želimir Žilnik (1942), je zbog svoje vizuelne ekspresije i kritičkog odnosa prema stvarnosti prvi put primećen krajem '60.-ih godina i u svojoj državi i u inostranstvu. Ranih '70.-ih godina Žilnik je oštro kritikovan po ideološkoj osnovi jer su njegovi filmovi bili deo pokreta 'crni talas'. Između 1973. i 1976. godine Žilnik je radio za nezavisnu filmsku industriju u Nemačkoj. Nakon povratka u jugoslaviju, nekoliko njegovih novih projekata je predvidelo nacionalističke tenzije i raspad Jugoslavije, i kataklizmu na Balkanu. Žilnik je takođe pomogao inicijaciju video i televizijske produkcije najradikalnijim i nezavisnim medijima u jugoslaviji u to vreme. Njegov film "Marble ass" iz 1995. godine je bio analiza mita zasnovanog na muževnosti i ratnom mentalitetu, moguć odgovor šta je ostalo od 'Čoveka od mramora' tokom devedesetih. Film je nagrađen na festivalu u Berlinu. http://www.geocities.com/zilnik_zelimir/general/general.htm
Želimir Žilnik je govorio o okolnostima koje su tokom '60. i '70. godina dovele do snimanja njegovih filmova, o filmskom stvaralaštvu u jednopartijskom okruženju i o situaciji u jugoslovenskoj kinomatografiji tog perioda. Žilnik vidi period ranih šezdesetih godina kao vrlo zanimljiv ambijent u kome se dešavao upliv dostignuća različitih kinematografija, sa istoka češke, mađarske i ruske kinematografije, a sa zapada italijanske i francuske. To je bio potencijalni period otvaranja zemlje koja je nakon drugog svetskog rata bila na strani antifašističkih pobednika i snažnog narodno-oslobodilačkog pokreta koji je oko sebe okupljao i izvesnu intelektualnu elitu tadašnje Jugoslavije. Tokom šezdesetih godina je bio uspostavljen izvestan sistem institucija i vrednosti u jednopartijskom i ideološki rigidnom društvu, gde su intelektualci upravo vodili takve institucije. U tom smislu, Žilnik je naveo primer Miroslava Krleže, jednog od najznačajnijih levo orijentisanih intelektualaca na Balkanu koji je u posleratnoj Jugoslaviji vodio neke kulturne institucije. Žilnikova pretpostavka je da su intelektualci poput Krleže takav sistem videli kao racionalnu alternativu principu haosa koji je vladao na Balkanu.
Fokusirjući svoju priču, Žilnik je naveo da su u Novom Sadu tokom šezdesetih godina postojala dva značajna punkta o kojih su se koncentrisali mladi ljudi. Jedan od njih je bila 'Tribina mladih' i časopis 'Polja'. 'Tribina mladih' je bila jedna od prvih otvorenih omladinskih, kulturnih centara na prostorima Jugoslavije, gde je bilo debata, predavanja, izložbi; gde su po prvi put javno pokrenuta neka pitanja koja se tiču ideloške rigidnosti sistema u kome se živelo. Sama ideja 'tribine mladih' je bazično i sadržana u njenom nazivu - otvorena tribina nasuprot akademskom, ex-cathedra nastupu. Zbog kritičkog diskursa, 'Tribina mladih' je vrlo često bila osporavana, ali ono što je sigurno, doprinela je stvaranju jedinstvenog ambijenta u Novom Sadu tih godina. Ona je predstavljala mesto susreta intelektualaca iz Ljubljane, Zagreba, Sarajeva, Beograda i Skoplja, pogotovo kada je časopis 'Polja' bio u pitanju. Segment pop kulture nije postojao; mediji su bili siromašni, novine jednoobrazne, TV program informativan.
Pokušaj da se izgradi jedan 'jugoslovenski kulturni prostor' u kome bi se prožimale različite ideje i iskustva je najpre zasmetao 'lokalnim birokratama' koji su uopšteno baštinili internacionalizam komunističke ideologije sa jedne strane, i antifašizam sa druge. Istovremeno su počeli da se zatvaraju u jedan tip 'regional-socializma', koji Žilnik smatra jednim od uzroka budućeg raspada države. U tom periodu početka šezdesetih godina, Žilnik je već počeo da se bavi filmskom produkcijom i prve filmove je napravio u novosadskom 'Kino klubu', kao alternativi zvaničnih, državnih produkcijskih kuća. Jugoslovenska kinomatografija je bila vrlo mlada. Većina režisera poput Živojina Pavlovića i Dušana Makavejeva je tek snimila nekoliko prvih, amaterskih filmova. Velika, domaća kinematografija je predstavljala značajnu funkciju državne kulturne politike. U centrima u celoj državi su postojali veliki filmski studiji (Jadran film, Zagreb; Avala film, Beograd, itd) koje su vodili visoki partijski funkcioneri, jer se film smatrao značajnim propagandnim sredstvom. Sa druge strane, deo filmske industrije je bio otvoren za strane kinematografije, koji su ovaj prostor našli zanimljivim zbog niskih cena produkcije i jeftine radne snage. Tako su se u našim studijima snimali nemački filmovi o Nibelunzima, rat i mir po Tolstoju, itd. vrata zvanične jugoslovenske kinematorafije su ostala zatvorena za pokušaje autorskog filma, tako da su svi danas poznati filmovi 'crnog talasa' nisu bili deo zvanične produkcije. Oni su nastajali na samoj margini zvanične kinematografije koja je bila usmerena na proizvodnju ideološki adekvatnog ratnog spektakla.
Sam Žilnik vidi produktivnost tog perioda delom kao zaslugu represivnog sistema. U okruženju 'sveobuhvatnog, socijalistickog plašta organizacije i kontrole', Žilnik je snimio prvi film o mladim ljudima, pod imenom 'Žurnal o omladini na selu zimi'. Tokom predavanja predstavljeni su inserti iz filmova: Pioniri maleni ......, Nezaposleni ljudi, Rani radovi, Lipanjska gibanja, Crni film, Placmajstori, Lijepe žene prolaze kroz grad, Vruce plate, Bruklin - Gusinje, Tito po drugi put medu Srbima, Do jaja, itd.