LATENTNOST U GRADU: PRAZNINE U NOVOM SADU

LATENTNOST U GRADU: PRAZNINE U NOVOM SADU

Link za preuzimanje publikacije:  Latentnost u gradu

Ova publikacija rezultat je istraživanja koje je proizašlo iz saradnje dva kolektiva: Centra za nove medije_kuda.org iz Novog Sada i arhitektonskog para Analog iz Zagreba (Dafne Berc i Luciano Basauri). Istraživanje je započeto u okviru tromesečnog programa boravka umetnika i umetnica u Novom Sadu, u organizaciji Centra_kuda.org i Zavoda za kulturu Vojvodine i u saradnji sa Akademie Schloss Solitude iz Štutgarta. U okviru ovog programa arhitekte Dafne i Luciano su boravili u Novom Sadu početkom 2012. godine.

Saradnja je proizašla iz potrebe da se nastavi istraživački kontinuitet na pitanjima urbanog stanja i razvoja Novog Sada, što je tema kojom smo se bavili 2010. godine u okviru projekta A(u)kcija – registar novosadskih prostora između ličnih interesa i javnih potreba. Dok je cilj tog projekta bilo temeljno dijagnostikovanje svih onih mesta na kojima gradskost Novog Sada kao zajednice škripi, kod "Latentnost u gradu" smo želeli da na odabranoj grupi prostornih problema pokažemo kakav teorijsko-tehnički aparat je neophodno imati kao podlogu za promišljanje budućnosti tih prostora, imajući na umu komplementarnost profesionalnih urbanističkih pristupa (institucionalnih ili ne) sa praticipativnošću građana i korisnika tih prostora.

I pored mnoštva mogućih istraživačkih putanja koje su se A(u)kcijom otvorile, tema novog istraživanja se javila nezavisno, i to iz autentičnog prvog utiska gostujućih istraživača o Novom Sadu, a to je utisak panorame grada prilikom prelaska Mosta slobode. Vizura topografije grada na reci posetiocima postaje osnovna geomorfološka prostorna koordinata od koje dalje kreće otključavanje i tumačenje ostatka grada. Ta prva impresija je dovela do saznanja da se mnogi vredni i još uvek neizgrađeni prostori u gradu upravo nižu uz Dunav i čine jedan sistem praznina (voids), zajedno sa rekom kao večitom prazninom. Ta praznina upravo konstituiše osnovni geografski identitet Novog Sada, što je dovelo do stava da i artificijelne urbane mikro-praznine unutar gradskog tkiva možda treba promišljati kao vredne upravo zbog njihove neizgrađenosti, jer komuniciraju nešto od te prirodne konstantne u unutrašnjosti gradskog prostora.

Na taj način se iskristalisala početna hipoteza: da se razvoj urbanosti Novog Sada krije u čuvanju ovih prostora od izgradnje. Usvajanjem takvog stava pomera se fokus ka onim zahvatima koji se tiču, pre svega, dostupnosti odabranih lokacija, povećanja kvaliteta urbanog prostora i ustanovljavanja različitih praksi aktivnog korišćenja ovih prostora od strane građana. Jer, urbanost leži u tim kategorijama, a ne u izgradnji ogoljenih stambeno-poslovnih kapaciteta.

Pa ipak ni takav pristup ne garantuje pravo rešenje za naše praznine, jer ne smemo zaboraviti da je gradska teritorija izuzetno produktivan resurs. Bilo izgrađen ili neizgrađen, bitno je da bude što pravednije iskorišćen i dostupan što raznovrsnijim grupama građana. Stoga smo pristupili kompleksnoj dijagnozi odabranih praznina koje, na primer, tržište samo ne može da postavi, jer se vodi ograničenim pokazateljima – profitom i vlasništvom. Prema tome, ukoliko je izgradnja vrednog gradskog prostora neophodna, treba je pažljivo programirati prema procesima i potrebama celokupnog gradskog metabolizma. Jer kako bi se razumele praznine, neophodno je razumeti prvo grad.

Prema tome, cilj ove publikacije jeste da se promeni percepcija odabranih praznina u gradu, upravo kako bi se dovela u pitanje viđenje tih lokacija kao praznih. A to je najčešći slučaj kada je u pitanju institucionalno bavljenje takvim lokacijama, bilo na fakultetu ili u urbanističkom zavodu. U tom smislu, ponudili smo model istraživačke podloge koja bi takođe mogla dalje da se razvija participativnijim planiranjem tj. učešćem korisnika u okviru postojećih neformalnih režima korišćenja odabranih praznina. Uspostavljanje takve planerske prakse u Novom Sadu tek predstoji.

 

Latentnost u gradu: Praznine u Novom Sadu

Izdavač: Centar za nove medije_kuda.org, Novi Sad

Godina izdanja: 2012.

Autori: Luciano Basauri, Dafne Berc, Aleksandar Bede

Dizajn i priprema za štampu: Luciano Basauri

Prevod s engleskog jezika: Đorđe Čolić

Lektura: Predrag Rajić, Aleksandar Bede, Dafne Berc

Štampa: Daniel Print, Novi Sad

Tiraž: 300 primeraka

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad

ISBN 978-86-88567-05-3

COBISS.SR- ID 276070919

Ukoliko nije drugačije navedeno sav sadržaj ove publikacije licenciran je kao Copyleft. Prava za korišćen fotografski materijal zadržavaju autori fotografija i institucije iz kojih materijal potiče.

Ova publikacija objavljena je u sklopu projekta razmene umetnika između Akademije Schloss Solitude iz Stuttgarta i Centra za nove medije_kuda.org iz Novog Sada, koji se sprovodi u saradnji sa Zavodom za kulturu Vojvodine i podržan je od Pokrajinskog sekretarijata za kulturu i javno informisanje.

Posebno zahvaljujemo Ivani Korać, Aleksandru Lukiću, Darku Poliću i Andrei Palásti.

Zahvaljujemo Branislavu Lučiću, Miroslavu Živkoviću, Đuri Đukiću, Nenadu Šeguljevu, Arhivu grada Novog Sada i Inicijativi za Društveni centar za dopuštenje korišćenja njihovog fotografskog materijala

 

O autorima:

Luciano Basauri je arhitekta iz Santiaga de Chile. Završio je post-diplomske studije na Berlage Institute u Holandiji nakon studija arhitekture na Universidad Central de Chile, gde je radio kao asistent do svog dolaska u Evropu.

Dafne Berc je arhitekta iz Zagreba, trenutno doktorski kandidat na Universitat Politécnica de Catalunya u Barceloni. Završila je post-diplomske studije na Berlage Institute u Holandiji nakon studija arhitekture na Sveučilištu u Zagrebu, gde je predavala do 2012.

Od 2007. Basauri i Berc vode Analog, organizaciju za projektovanje i istraživanje u proširenom području arhitekture i urbanizma. Njihov rad je objavljivan u Životu umjetnosti, Zagreb; Čovjeku i prostoru, Zagreb; Orisu, Zagreb; SPAM-Roulotte, Barcelona/Santiago de Chile; Materia Arquitectura, Santiago de Chile, među ostalim stručnim časopisima kao i u Nedovršenim modernizacijama: Između utopije i pragmatizma, UHA, Zagreb i Tourism, Dispersion, Camouflage, merz&solitude, Stuttgart.

Aleksandar Bede je arhitekta iz Novog Sada. Završio je master studije arhitekture i urbanizma na Univerzitetu u Novom Sadu. Trenutno je na doktorskim studijama iz urbanizma na Univerzitetu Iuav u Veneciji. Bavi se lokalnim kulturnim i urbanističkim politikama i na tim pitanjima sarađuje sa Centrom za nove medije_kuda.org.